مزایای استفاده از رنگ طبیعی در خوراکیها چیست؟

رنگ طبیعی (natural colours) به‌ رنگدانه هایی گفته می شود که از منابع گیاهی بدست می آیند به همین دلیل گاهی اوقات رنگ گیاهی نیز نامیده می شوند. رنگ طبیعی جزء سالم ترین افزودنی های غذایی است  زیرا هیچ ماده شیمیایی که بدن را تحت تاثیر قرار دهد در آن وجود ندارد.
این رنگ ها از قسمت های مختلف سبزیجات سبز و میوه ها استخراج می شوند و به آب نبات ها ، نوشیدنی ها ، پودر ژلاتین ، کالاهای پخته شده اضافه می شوند.
از آنجاییکه رنگ ها باعث افزایش جذابیت مواد غذایی و ترغیب مصرف کنندگان به خرید خوراکیها می شوند در سالهای اخیر استفاده از آنها در صنایع غذایی افزایش پیدا کرده و از آنجاییکه رنگ مصنوعی اغلب باعث عوارض مختلفی در مصرف کنندگان می شوند تمایل به استفاده از رنگ های طبیعی برای حفظ سلامت جامعه در کشورهای پیشرفته در حال افزایش است. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می شود.
 
رنگ طبیعی چیست؟

رنگ غذای طبیعی هر رنگ ، رنگدانه یا هر ماده دیگری است که از گیاهان ، حیوانات و مواد معدنی بدست آید و قادر به افزودن رنگ ها به مواد غذایی ، مواد آرایشی و حتی موهای انسان است. رنگ طبیعی معمولا  از منابع مختلفی مانند دانه ها ، میوه ها ، سبزیجات ، جلبک ها بدست می آید.
این رنگ ها در مقایسه با رنگ های شیمیایی  در غلظت های بسیار کم وجود دارد و در نتیجه استخراج آنها پر هزینه است و نسبت به تغییرات محیطی حساسیت زیادی دارد.
رنگ ها به عنوان راهی برای شناسایی یک غذا و راهی برای قضاوت در مورد کیفیت یک غذا هستند و به اشکال مختلف از جمله مایع ، پودر، ژل  و خمیر در دسترس می باشند. از رنگ خوراکی هم در تولید غذای تجاری و هم در پخت و پز معمولی استفاده می شود.
رنگ خوراکی طبیعی به دلیل ایمنی و در دسترس بودن برای موارد دیگری از جمله مواد دارویی ، پروژه های صنایع دستی خانگی و دستگاه های پزشکی نیز استفاده می شود.
 
انواع رنگ طبیعی

بتالایین
بتالایین رنگدانه ای با منشاء گیاهی است که در چغندر قرمز یافت می شود رنگدانه ای محلول در آب و شبیه آنتوسیانین است. بتالایین به ترتیب شامل گروهی از رنگدانه های قرمز و زرد ، بتاکایانین و بتاکسانتین  است.
 
کاروتنوئید
رنگدانه های کاروتنوئید مسئول رنگ های زرد ، نارنجی و قرمز بسیاری از گیاهان هستند و به عنوان رنگ های طبیعی در غذاها استفاده می شوند. نماینده اصلی کاروتنوئیدها بتاکاروتن است. صنایع غذایی پیشرفت چشمگیری در استفاده از کاروتنوئیدها به عنوان رنگ غذا و جایگزینی برای رنگهای مصنوعی داشته اند که از مزایای بیشتری برای سلامتی برخوردار است.
 
کارامل
کارامل یک رنگ طبیعی دیگر است که از طریق گرم کردن کربوهیدراتها  به تنهایی یا در حضور اسیدهای غذایی ، قلیایی و یا نمک تولید می شود . کارامل ، مایع قهوه ای تیره تا سیاه رنگ و حاوی مخلوط پیچیده ای از ترکیبات است.
 
کارامل محلول در آب است و برای ایجاد طیف وسیعی از رنگ قهوه ای در غذاها استفاده می شود. رنگ کارامل همچنین می تواند به شکل پودر تبدیل شود که برای استفاده در طیف وسیعی از مواد غذایی و نوشیدنی مناسب است.
استخراج رنگ طبیعی
بدست آوردن رنگ از منابع طبیعی هزینه بر بوده و کیفیت آنها نیز متفاوت است. برای غلبه بر این مسئله شیمی دانان روش هایی برای ساختن رنگهای طبیعی ابداع کرده اند که  خلوص آنها را بهبود می بخشد و ممکن است هزینه کمتری داشته باشد.
به عنوان مثال فلاونوئیدها که در بسیاری از گلها ، میوه ها و سبزیجات آبی و چغندر یافت می شود یا کاروتنوئیدها که در هویج ، گوجه فرنگی ، پرتقال و بیشتر گیاهان وجود دارند با این روش ها استخراج شده و در مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرند.
 
مزایای سلامتی رنگ طبیعی
رنگ های طبیعی خاصیت زیست فعالی دارند بنابراین خاصیت درمانی داشته و به عنوان ابزارهای تشخیصی مورد استفاده قرار می گیرند. این رنگ ها می توانند به عنوان مسکن ، ضد باکتری ، ضد قارچ ، ضد ویروس و ضد التهاب  مورد استفاده قرار بگیرند.
به عنوان مثال زردچوبه حاوی ترکیبات فیتوشیمیایی (کورکومینوئیدها) است که به رنگ زرد و نارنجی روشن هستند.کورکومینوئیدها در مرکز مطالعات بالینی از نظر فعالیت های ایمنی بلند مدت ، ضد میکروبی و ضد التهابی مورد بررسی قرار گرفته اند.
فعال ترین کورکومینوئید زردچوبه کورکومین ۱۶ است. مطالعات اولیه نقش احتمالی زردچوبه (به طور خاص کورکومین) را در کاهش خطر ابتلا یا شدت چندین نوع سرطان بررسی کرده است. این ترکیبات می توانند به طور بالقوه برای مبتلایان به HIV مفید باشد و همچنین از سیستم قلبی عروقی محافظت کند.
 
زردچوبه همچنین به عنوان رنگ در صنایع نساجی ، در محصولات آرایشی ، تهیه روغن های دارویی ، در محصولات آرایشی و پماد استفاده می شود.
 
نکته:
در حال حاضر همچنین  علاقه زیادی به کاروتنوئیدها ، به ویژه بتاکاروتن (هویج ، انبه ، پاپایا و غیره) وجود دارد که علاوه بر ایجاد رنگ طبیعی نارنجی، در بدن به ویتامین A تبدیل می شود و دارای قدرت آنتی اکسیدانی است.
به همین ترتیب گرایش به استفاده از آنتوسیانین ها (انگور قرمز ، کلم قرمز ، شاه توت ، سیب زمینی شیرین و غیره) و بتاسیانین (سیب زمینی قرمز ، چغندر ، آمارانت و غیره) وجود دارد که تأثیر مثبت سلامتی دارند.
از طعم دهنده ها و تقویت کننده های رنگ طبیعی برای اهداف مختلفی استفاده می شود. این ترکیبات عمدتا برای افزایش عمر غذاهای فرآوری شده مورد استفاده قرار می گیرند . گروه افزودنی های طبیعی شامل آنتی اکسیدان ها ، رنگ دهنده ها ، طعم دهنده ها و نگهدارنده ها هستند. آنها نقش مهمی در کاهش کمبودهای جدی تغذیه ای در بین مصرف کنندگان دارند و همچنین به اطمینان از در دسترس بودن غذاهای خوش طعم ، مقوی ، ایمن ، رنگارنگ و مقرون به صرفه کمک می کنند​​​​​​​​​​​​​​